شير مادر بهترين گزينه براى تغذيه نوزاد است. تركيبات آن با هر كودكى هماهنگ است و تمام مواد مغذى مورد نياز نوزاد را 4 تا 6 ماهگى دارد. شير مادر مى تواند از بروز برخى بيماری ها از جمله اسهال، سرماخوردگى، آسم، اگزما و آلرژى در كودك جلوگيرى كند. همچنين هنگام شير دادن، رابطه اى كه ميان مادر و كودك برقرار مى شود، تماس بدنى، چشمى نوزاد و مادر و همچنين گوش دادن نوزاد به ضربان قلب و تنفس مادر مى تواند آرامش عجيبى به وجود آورد. بنابراين هميشه كافى نبودن شير مادر نمى تواند دليلى براى تغذيه نوزاد با شيرخشك باشد و نبايد به همين راحتى فوايد شير مادر را ناديده گرفت و كودك را از مزاياى آن محروم كرد.
شير خشك ها معمولاً از شير گاو يا از منبع گياهى سويا تهيه مى شوند. براى تهيه آن تغييرات زيادى روى پروتئين هاى شير، چربى و املاح و مواد معدنى منابع ذكر شده انجام مى گردد و به آن ويتامين هاى ضرورى و املاح اضافى افزوده مى شود.
انواع فرمولاسيون پايه براى تهيه شيرخشك
• منبع شير خشك بر پايه شير گاو
• شير خشك بر پايه پروتئين سويا
• شير خشك بر پايه آمينواسيد
• شير خشك بر پايه پروتئين Whey هيدروليز شده
• شير خشك بر پايه پروتئين Whey يا كازئين هيدروليز شده
تفاوت هاى شير گاو و شير انسان
لاكتوز در شير انسان بيشتر از شير گاو است، چربى شير انسان نيز بيشتر از شير گاو است ولى پروتئين شير انسان يك سوم پروتئين شير گاو است، استفاده از شير طبيعى گاو خطراتى براى طفل ايجاد مى كند از جمله أن مى توان به موارد زير اشاره كرد:
١. سيستم گوارش طفل انسان آنزيم هاى كافى براى هضم مقدار زيادى پروتئين كازئين شير گاو را ندارد.
٢. شير انسان نسبت به شير گاو سيستئين بيشتر و متيونين كمترى دارد، مقدار سيستئين بيشتر شير انسان اين مزيت را براى آن ايجاد مى كند، كه در pH ضعيف اسيدى معده طفل انسان سريعاً شير به لخته هايى تبديل مى شود كه قابليت هضم راحت ترى خواهند داشت.
3. 70 درصد از پروتئين شير انسان پروتئين Whey است كه به صورت (Whey Dominant) و ٣٠ درصد آن كازئين است (70% Whey  و 30% كازئين) كه در حضور اسيد معده به صورت نامحلول است اما در شير گاو ١٨ درصد پروتئين Whey است و ٨٢ درصد آن پروتئين كازئين است ( (Casein Dominant(82% كازئين و 18% Whey).
نكته: شير خشك هايى كه بر پايه پروتئين شير طبيعى گاو توليد مى شوند (Casein Dominant) كيفيت كمترى نسبت به شير خشك هايى كه بر پايه پروتئين Whey توليد مى شوند، دارند.
4. از نظر املاح، شير انسان نسبت به شير گاو حاوى آهن كمترى است.
5. نسبت كلسيم به فسفر شير گاو ١,٢ است اين در حاليست كه در شير انسان اين نسبت ٢,١ است.
6. وجود ايمونوگلوبولين هايى كه در شير انسان نسبت به عوامل ميكروبى وجود دارد.
تغييرات ايجاد شده در شير گاوى درجهت ايجاد شيرخشك
در شيرهاى آداپته نسبت Whey پروتئين به كازئين همانند شير انسان است. مقدارى چربى اشباع از شير تازه گاو خارج و به جاى آن چربى غير اشباع وارد مى شود تا مقدار اسيد لينولئيك، اسيد الفا لينولئيك، و اراشيدونيك اسيد شير افزايش يابد. ميزان قند شير طبيعى گاو نسبت به شير انسان كم است به همين علت لاكتوز آن را افزايش مى دهند تا همانند شير انسان شود. در بعضى شيرها با اضافه كردن مقدارى سولفات فرو، آهن شير را به ٨ تا ١٢ ميلى گرم در ليتر می رسانند. بنابراين ٢ نوع شير آداپته خواهيم داشت. با آهن كافى (شيرهاى آهن دار) (و با آهن كمتر) در حال حاضر تمام شيرخشك هاى موجود در ايران از نوع آهن دار است.
مواد معدنى و ويتامين را نيز با توجه به نياز شيرخوار و تركيب شير انسان اضافه مى كنند. ويتامين ها در شير انسان بيشتر از شير گاو است به همين جهت به شير گاو ويتامين هايى نيز به مقدار نياز روزانه شير خوار اضافه مى كنند. نسبت كلسيم و فسفر را تغيير مى دهند تا نزديك شير انسان (٢ تا ٢,١) شود. شير انسان با توجه به محتواى كربوهيدرات و چربى بيشتر نسبت به شير طبيعى گاو انرژى بيشترى دارد (Kcal/oz20). در مورد شيرخشك هاى اطفال طبيعى(Term Infant Formula)  هم با اضافه كردن لاكتوز و روغن هاى گياهى انرژى شير طبيعى گاو را به Kcal/oz20 مي رسانند، اين درحاليست كه انرژى شيرخشك هاى نوزادان نارس را بر اساس شير خشك هاى غنى شده در حدود Kcal/oz 22 تنظيم مى كنند.
آلرژى به شير گاو در شير خواران
شايع ترين نوع آلرژى خوراكى دراطفال آلرژى به شير گاو(Cow MilkAllergy=CMA)  است. سابقه فاميلى (ژنتيك) يكى از مهم ترين فاكتور هاى مستعد كننده ابتلا به حساسيت به شير گاو است. وقتى كه يكى از والدين آلرژى دارد كودكشان ممكن است حدود ٢٥ تا ٣٠ درصد و اگر هر دو والد مبتلا به آلرژى نسبت به هر ماده اى باشند كودكشان بين 60 تا ٧٠ درصد به آلرژى مبتلا مى شوند. شروع شير طبيعى گاو (شير پاستوريزه) قبل از ١٢ ماه ممنوع است و اين اقدام احتمال ابتلا به CMA را به شدت افزايش مى دهد. اگر چه در تهيه شير خشك ها هم از شير طبيعى گاو استفاده مى شود ولى چون در پروسه توليد آن از حرارت بالاترى استفاده مى شود. پروتئين ها Denature شده وخاصيت حساسيت زايى آنها را كاهش مى يابد. علائم ناشى از آلرژى غذايى در كودكان نفخ، درد شكمى، رگه هاى خون در مدفوع، بى قرارى، اسهال، يبوست، تشديد دردهاى كوليكى و عدم وزن گرفتن كافى طفل مى باشد.
علائم كوليك نوزادان از ١ تا 4 ماهگى وجود دارد كه در اثر آلرژى به مواد غذايى تشديد مى شود. از جمله علائم ديگر آلرژى گرفتگى بينى، خس خس، سرفه، تنگى نفس مى باشد.
غني سازى شيرخشكها:
١. اضافه كردن اسيدهاى جرب ضرورى مانند ARA وDHA ، EPA جهت تكامل سيستم بينايى و عصبى
٢. اضافه كردن لاكتوز به منظور اصلاح مقدار آن و رسيدن به مقدار آن در شير مادر
٣. اضافه كردن ويتامين E.C.A و سلنيوم جهت تقويت سيستم ايمنى
٣. اضافه كردن سيس بيوتيك ها جهت افزايش كارايى سيستم گوارشى طفل وكاهش كوليك و آلرژى
افزودن آهن:
نكته مهم: در صورت تغذيه طفل با شير خشك هاى تقويت شده با آهن نيازى به دريافت مكمل آهن براى پيشگيرى و (نه درمان) كم خونى فقر آهن نيست، البته به شرطى كه كودك به اندازه كافى بتواند از شير خشك استفاده كند (محتواى آهن شير خشكهاى تقويت شده  mg/Lit 10-12 است) ولى در مواردى كه طفل با شير مادر تغذيه مى شود از 4 تا 6 ماهگى بايد دريافت مكمل آهن براى طفل آغاز گردد.